BỰC MÌNH

Dạo này rảnh rỗi có nhiều thời gian đọc sách. Với mình đọc chủ yếu để được thích thú. Vậy mà hôm nay đọc xong "Mười lẻ một đêm" của Hồ Anh Thái có một chi tiết làm mình bực hết cả mình.

 Mình là dân Tổng hợp biết khá rõ các giáo sư của trường, nhất là các vị tiền bối như các giáo sư Ngụy Như Kontum, Lê Văn Thiêm, Trần quốc Vượng, Phan Huy Lê, Đinh Xuân Lâm, Trần Đình Thảo, Hoàng Xuân Nhị, Nguyễn Tài Cẩn, Trần Đình Hượu, Phan Cự Đệ, Nguyễn Văn Hiệu.... Họ thật giỏi và rất đáng trân trọng mà lớp trẻ ngày nay còn lâu mới đạt tới được mức uyên thâm của họ. Hai trong số các giáo sư đó là giáo sư Khỏa và giáo sư Xí mà HAT đưa hẳn tên thật vào trong cuốn sách này lại là vấn đề làm mình bức xúc. Giai thoại tiếu lâm về họ chỉ là chuyện đặt ra để cười vui cũng là chuyện có thật. Dân Tổng hợp như Hùng Vĩ kiểu ông đồ Nghệ An chơi chữ thâm thúy là bình thường. Mình không biết giai thoại này có phải do Vĩ sáng tác ra hay không nhưng rất giống. Để đỡ bực mình, mình dẫn nguyên xi giai thoại này.

Có lần giáo sư Xí đến gọi giáo sư Khỏa đi họp đột xuất. Không gặp. Ông Xí lấy phấn trắng viết lên cửa nhà ông Khỏa một lời nhắn:" Khỏa thân đến ngay nhà Xí để họp. Nhớ mang theo giấy." Cẩn thận là tác phong nhà khoa học, ông viết thêm:"Toàn tổ sẽ họp ở nhà Xí lúc 9 giờ". 

Như đã nói ở trên, đúng, giai thoại này là có thật. Đã là dân Tổng hợp ai mà chẳng biết và thỉnh thoảng còn kể cho nhau để vui cười tiếu lâm chút cho đời thêm vui. Tuy nhiên khi đưa tên thật mà nói về sự nghiệp khoa học của họ, HAT lại bôi bác như trong truyện thì mồ ma giáo sư Khỏa cũng phải bật dậy mà chỉ mặt HAT là tên bịa đặt, còn giáo sư Xí chắc chẳng có đâu thời gian để đọc truyện HAT nên ông coi như chuyện mù mù trước mắt không thèm quan tâm. Nhưng là người đọc và là dân Tổng hợp, mình thấy bất bình cho hai giáo sư vốn được dân trong ngành tôn kính.

Thầy Khỏa thời chống Pháp nguyên là lính bộ binh và quân báo ở chiến trường khu Ba. Hòa bình lập lại thầy về học Tổng hợp và được giữ lại làm cán bộ giảng dạy phụ trách phần văn học cổ đại Hy-La , Trung cổ, Phục hưng Pháp. Không phải là dân Văn nhưng mình biết rất rõ những tác phẩm để đời của giáo sư Khỏa với những công trình tiêu biểu như "Anh hùng ca của Hômerơ, Thần thoại Hy lạp... mà ngay từ bé mình đã say sưa ngốn từng từ.

Mình không biết nhiều về chuyên sâu ngành nghề của thầy Xí chỉ biết rõ vợ thầy là cô Phạm Thị Trân Châu, giáo sư tiến sĩ khoa học về Sinh Hóa,  đại biểu Quốc hội nhiều khóa và là nhà khoa học nữ tiêu biểu của Hà thành đã từng nhận giải thưởng Kovalepskaia và nhiều huân chương lao động của nhà nước. Thầy Xí là người có uy tín của ĐHTH và sau này là ĐHKHTN, giữ những chức vụ chủ chốt như Chủ nhiệm Bộ môn Vật Lý Hạt nhân của khoa Lý và là phó hiệu trưởng phụ trách tài chính của trường ĐHTH và chủ trì nhiều đề tài khoa học khác. Một người đã lên đến chức vụ hiệu phó ĐHTH thì cũng không phải là xoàng.

Ấy vậy mà HAT mô tả các thầy cực kỳ bôi bác. Nào là họ thuộc giáo sư đầu ngành thuộc thế hệ sau năm 54 đi học bổ túc công nông về làm giảng viên đại học, nhiều sinh viên của hai ông sau này thành bác học đầu ngành quay lại xét học hàm học vị cho hai thầy của mình, nào là các ông chỉ là các thầy giáo làng dạy ABC mãi mãi được kính trọng, nhưng lại tưởng mình dậy cả giáo sư tiến sĩ. Lại còn bôi bác giáo sư Một tức thầy Xí về hưu rồi vẫn ngày ngày quán tính đến viện, ngày ngày gọi xe con không còn là xe của mình nữa. Rồi lại ngồi vào xe là tiểu tiện ra ghế êm, thầy cũng chẳng biết là thầy tháo nước trong lòng ra từ lúc nào, trong khi bản thân thầy Xí thay mấy đời ô tô riêng và giờ vẫn băng băng tay lái trên mỗi cung đường không kém gì bọn trẻ. Thế mà HAT vẫn cứ vân vân và vân vân những điều nhà văn có thể tưởng tượng ra về hai giáo sư mà mình thấy rất ngượng nên chẳng tiện nói ra ở đây.

Vẫn biết viết văn là phải hư cấu cho nó thêm phần hấp dẫn lôi cuốn người đọc. Nhưng như trường hợp này HAT lại quá tham lam. Hư cấu thì thôi đừng đưa tên thật, coi như họ là các giáo sư ất ơ nào đó đại diện cho tầng lớp giáo sư dỏm nào đó thì không sao, có thể chấp nhận được. Còn như đưa giai thoại thật để câu view với những cái tên thật có thật ở một trường có tiếng thật thì nên nhớ đừng bao giờ múa rìu qua mắt thợ để bôi bác những bậc hiền tài mà phải nêu đúng bản chất cả về con người cũng như công trình tác phẩm của họ.

Đôi lời vậy thôi để xả xì-trét khi đọc Mười lẻ một đêm của HAT.